RPP BASA SUNDA ABAD 21 KELAS X (PANGAJARAN DONGENG)
RENCANA
PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
Nama Sekolah
|
:
|
SMA Negeri 9 Bandung
|
Mata Pelajaran
|
:
|
BAHASA SUNDA
|
Kelas / Semester
|
:
|
X/ Ganjil
|
Materi Pokok
|
:
|
Dongeng
|
Alokasi Waktu
|
:
|
4 JP (
2X Pertemuan)
|
A.
Kompetensi Inti (KI)
KI
1 dan KI 2
1.
Menghayati dan mengamalkan
ajaran agama yang dianutnya.
2.
Menunjukkan
perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, santun, peduli, dan percaya diri
dalam berinteraksi dengan keluarga, teman, guru, dan tetangganya serta cinta
tanah air.
KI 3. Memahami, menerapkan, menganalisis
dan mengevaluasi pengetahuan faktual, konseptual, prosedural, dan metakognitif
pada tingkat teknis, spesifik, detil, dan kompleks berdasarkan rasa ingin
tahunya tentang (a) ilmu pengetahuan, (b) teknologi, (c) seni, (d) budaya, dan
(e) humaniora dengan wawasan kemanusiaan, kebangsaan, kenegaraan, dan peradaban
terkait penyebab fenomena dan kejadian, serta menerapkan pengetahuan pada
bidang kajian yang spesifik sesuai dengan bakat dan minatnya untuk memecahkan
masalah.
KI 4. Menunjukkan keterampilan menalar,
mengolah, dan menyaji secara (a) efektif, (b) kreatif, (c) produktif, (d)
kritis, (e) mandiri, (f) kolaboratif, (g) komunikatif, dan (h) solutif, dalam
ranah konkret dan abstrak terkait dengan pengembangan dari yang dipelajarinya
di sekolah, serta mampu menggunakan metode sesuai dengan kaidah keilmuan.
B.
Kompetensi
Dasar dan Indikator
Kompetensi Dasar
|
Indikator Pencapaian Kompetensi
|
3.5. Membandingkan jenis dongeng
berdasarkan struktur, unsur kebahasaan dan fungsi sosial.
|
10.3.5.1
Mengidentifikasi dongeng dan jenis dongeng
10.3.5.2 Menganalisis
struktur dan unsur kebahasaan dalam
teks dongeng.
10.3.5.3 Membandingkan jenis dongeng.
|
4.5. Menampilkan berbagai jenis
dongeng dengan cara ngadongeng, monolog, dramatisasi.
|
10.4.5.1 Menerapkan
nilai-nilai moral yang terkandung dalam
jenis - jenis dongeng dalam kehidupan sehari-hari.
10.4.5.2
Mempraktikan salah satu jenis dongeng yang telah disiapkannya dengan cara
ngadongeng, monolog, dramatisasi.
|
C.
Tujuan
Pembelajaran
Setelah membaca
dan mengamati teks dongeng, peserta didik diharapkan :
a.
Membandingkan
jenis dongeng berdasarkan struktur, unsur kebahasaan dan fungsi sosial.
b.
Menampilkan
berbagai jenis dongeng dengan cara ngadongeng, monolog, dramatisasi.
D.
Materi
Pembelajaran (Fakta, Konsep, Prinsip, Prosedur)
1)
Fakta
·
Beberapa contoh teks
carita dongeng.
2)
Konsep
·
Struktur dan Unsur
kebahasaan teks dongeng.
·
Klasifikasi cerita
dongeng.
3)
Prinsip
·
Karakteristik ceritra
dongeng.
·
Ciri-ciri cerita
dongeng.
4)
Prosedur
·
Penyampaian cerita
dongeng.
E.
Metode
Pembelajaran
1)
Pendekatan:
Pembelajaran Saintifik.
2)
Metode:
Discovery Learning, Project
Based Learning.
3)
Teknik:
diskusi, penugasan, tanya jawab.
F.
Media
Pembelajaran
1)
Proyektor
2)
Teks carita dongeng
3)
Laptop/ Notebook
G.
Sumber
Belajar
1.
Buku Paket kelas X
2.
Buku Kumpulan Dongeng
Utara - Utari
jeung dongeng-dongeng sunda lianna, pengarang Ki Umbara, penerbit Kiblat Buku
Utama, Bandung.
3.
Nyutat ti Majalah Walanda, TIJDSCHRIFT
voor INDISCHE TAAL, LAND EN VOLKENKUNDE, wedalan taun 1872. Dongeng
Sunda Buhun ieu dikukumpul ku J.A. UILKENS, mangrupa carita ra’yat urang
Ciamis. [Dicutat tina blog ”Kumpulan Carita jeung Dongeng”].
4.
Internet
H.
Langkah-langkah
Pembelajaran
Kegiatan
|
Langkah-langkah Pembelajaran
|
Alokasi Waktu
|
Kompetensi
Abad 21
|
Pendahuluan
|
a.
Guru
menyapa dan mempersiapkan peserta didik dalam pembelajaran dengan berdoa,
melihat kerapihan dan kebersihan kelas serta menanyakan presensi hari itu.
b.
Guru
memberikan apersepsi dan memotivasi peserta didik, dengan memperkenalkan
tempat-tempat yang ada hubungan dengan dongeng.
c.
Guru
membagi kelompok dengan anggota 4 orang masing-masing kelompok.
d.
Guru
menjelaskan tujuan pembelajaran yang dikembangkan dalam pembelajaran teks
cerita dongeng.
|
15’
|
Character
Building
|
Inti
|
Pertemuan 1
Mengamati:
· Membaca dan mengamati beberapa contoh dongeng.
· Mengamati dan memahami unsur-unsur dongeng.
Mempertanyakan:
·
Bertanya
jawab isi dari contoh dongeng.
Mengeksplorasi:
·
Mencari
informasi/ referensi tentang cara membacakan atau mendongeng dari berbagai
sumber.
·
Mencari
kata-kata sulit dan menemukan artinya dalam kamus.
Mengasosiasikan:
·
Membandingkan
berbagai contoh teks cerita dongeng.
·
Mengevaluasi
dan mendiskusikan kaidah teks cerita dongeng.
Mengkomunikasikan:
·
Menyampaikan
cerita dongeng secara lisan.
Pertemuan 2
Mengamati:
· Membaca dan mengamati beberapa contoh dongeng.
·Mengamati dan memahami cara pembacaan dongeng.
Mempertanyakan:
·
Bertanya
jawab tehnik mendongeng.
Mengeksplorasi:
·
Mencari
informasi/ referensi tentang cara
membacakan atau mendongeng dari berbagai sumber.
·
Mencari
kata-kata sulit dan menemukan artinya dalam kamus.
Mengasosiasikan:
·
Mengevaluasi
dan mendiskusikan kaidah bercerita dongeng.
Mengkomunikasikan:
·
Menyampaikan
cerita dongeng secara lisan.
|
60’
|
Literacy
Critical
Thinking
Colaboration
Communication
Literacy
Critical
Thinking
Colaboration
Communication
Creativity
Communication
|
Penutup
|
a. Peserta didik dengan panduan guru menyimpulkan pembahasan
tentang struktur dan ciri-ciri cerita dongeng.
b. Peserta didik memberikan umpan balik dengan mengajukan
pertanyaan tentang teks dongeng dengan tatakrama Sunda.
c. Guru menyampaikan informasi pembelajaran yang
akan datang.
d. Pembelajaran diakhiri dengan do’a dan salam.
|
10’
|
Colaboration
Communication
Critical
Thinking
Character
Building
|
I.
Penilaian
Pembelajaran
1. Jenis/Teknik penilaian
a.
Tes
dan Non-tes
2. Bentuk Penilaian
a.
Tes Tulis Uraian
b.
Unjuk
kerja
3. Instrumen Penilaian
a.
Soal Uraian
Indikator Pencapaian
|
Tehnik Penilaian
|
Bentuk
Penilaian
|
Instrumen
|
10.3.5.1 Mengidentifikasi jenis dongeng
10.3.5.2 Menganalisis
struktur dan unsur kebahasaan dalam
teks dongeng.
|
Tes
|
Uraian
|
1.
Sebutkeun unsur intrinsik anu aya dina dongéng ”Nini - nini Malarat
jeung Deleg Kasaatan”?
1.
Tema
2.
Tokoh
3.
Alur
4.
Latar/tempat
kajadian
5.
Amanat
|
10.4.5.1 Menceritakan kembali isi dongeng yang
dibacanya.
|
Non-tes
|
Unjuk Kerja
|
Pék ku hidep
caritakeun deui eusi dina dongeng “Nini-nini
Malarat jeung Deleg Kasaatan”.
|
Kunci
Jawaban
No.
|
Alternatif
jawaban
|
Skor
|
1.
2.
3.
4.
5.
|
Temana
jalma nu sabar meunang kabagjaan.
Tokohna
nyaéta nini-nini,lauk deleg,tatangga nini-nini.
Alur
maju.
Tempat
kajadianna di imah nini-nini,tegal kaso, imah tatangga nini-nini.
Amanatna
nya eta kudu percaya ka gusti Allah, ulah sirik ka batur, kudu sabar dina
sagala kaayaan.
|
10-20
10-20
10-20
10-20
10-20
|
4. Pedoman Penilaian
a. Penilaian
Pengetahuan (NP)
·
Skor Nomer 1 = 10 – 20
Skor
maksimal = 20
·
Skor Nomer 2 = 10 – 20
Skor
maksimal = 20
·
Skor Nomer 3 = 10 - 20
Skor
maksimal = 20
·
Skor Nomer 4 =
10 - 20
Skor
maksimal = 20
·
Skor Nomer 5 =
10 - 20
Skor
maksimal = 20
b.
Pedoman Pen-skoran
No.
|
Nama
Siswa
|
Aspek
yang Dinilai
|
Skor
|
|||||||||||
Basa
|
Pasemon
|
Lentong
|
||||||||||||
4
|
3
|
2
|
1
|
4
|
3
|
2
|
1
|
4
|
3
|
2
|
1
|
|||
1.
|
AGUNG SAPUTRA
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.
|
AIKO KAYLA PUTRI ZAKI
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3.
|
ALIF FATHAN AULIARAHMAN
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.
|
ANISA NUR FADHILAH
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5.
|
AZMI LUTHFIYAH SUDRAJAT
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6.
|
DANIEL CRISTOPHER SASTRA
ALAM PUTRA
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7.
|
DHIYA ATHAYA KHANSA
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8.
|
ELSA ANGGRAENI
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9.
|
FAHMI IBRAHIM
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10.
|
FIKRI NUR RAHMAN
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Keterangan
Skor :
Masing-masing
kolom diisi dengan kriteria
4 = Baik Sekali
3 = Baik
2 = Cukup
1 = Kurang
Nilai = Skor perolehan x 100
Skor maksimal
Keterangan:
Sangat
Baik (A) : 86 – 100
Baik (B) : 71
– 85
Cukup (C) : 56
– 70
Kurang (D) : ≤
55
c. Lembar
Penilaian Sikap
Nama
Siswa
|
Sikap yang Diamati
|
||||||
Santun
|
Disiplin
|
Jujur
|
Peduli
|
Semangat
|
Kerja Sama
|
Tanggung Jawab
|
|
AGUNG
SAPUTRA
|
|
|
|
|
|
|
|
AIKO
KAYLA PUTRI ZAKI
|
|
|
|
|
|
|
|
ALIF
FATHAN AULIARAHMAN
|
|
|
|
|
|
|
|
ANISA
NUR FADHILAH
|
|
|
|
|
|
|
|
AZMI
LUTHFIYAH SUDRAJAT
|
|
|
|
|
|
|
|
…….
|
|
|
|
|
|
|
|
LAMPIRAN TEKS DONGENG
Nini-Nini Malarat Jeung
Deleg Kasaatan
Jaman baheula aya nini-nini nu kacida malaratna.
Papakéanana geus butut sarta laip, disampingna ogé ngan ukur bisa nutupan
orat. Kitu deui dahar leueutna salawasna ngan sapoé sakali baé,
malah-malah sakapeung mah sapoé dua poé henteu manggih-manggih sangu, ngan ukur
nginum cai wungkul. Ari buburuh dederep henteu kaduga jeung geus henteu
laku, wantu-wantu enggeus kolot kurang tanagana.
Imahna ge nyempil, ditangkodkeun kana tonggong imah
baturna, kitu ogé hateupna bilikna geus balocor, henteu aya pisan anu daék
nulung mangngoméankeun, ku tina henteu boga sanak baraya, sumawona anak incu,
éstuning nunggul pinang.
Ari éta nini-nini téh sakitu nya kokolotanana henteu
pisan nyaho ka Gusti Allah, tong boro ngalampahkeun téa kana paréntahna,
jenenganana ogé henteu apal, pangrasana ieu bumi jeung langit téh jadi sorangan
baé, euweuh anu midamel.
Dina hiji mangsa éta nini-nini geus dua poé henteu
manggih kadaharan. Manéhna ngarasa lapar kacida. Ti dinya manéhna tuluy
ngajentul di imahna bari humandeuar pokna, “Aduh, cilaka teuing diri aing ieu,
nya ayeuna paéh langlayeuseun téh”.
Sanggeus ngomong kitu téh jung manéhna indit ka tegal,
néangan dangdaunan atawa bongborosan nu ngeunah dihakan, keur tamba ulah
langlayeuseun teuing. Geus kitu bral leumpang ngajugjug ka tegal kaso,
anu deukeut kana talaga, sarta di sabeulahna deui aya walungan gedé.
Barang datang ka dinya, éta nini-nini téh manggih lauk
deleg pirang-pirang, rék pindah ti walungan ka talaga. Sanggeus nepi kana
tengah-tengah éta tegal deleg teh kabeurangan, panon poé geus kacida teuing
panasna, jadi deleg kabéh kagaringan, awakna seuseut nepi ka henteu bisa maju
leumpangna.
Di dinya éta nini-nini téh bungah kacida, pikirna geus
tangtu manggih untung meunang lauk pirang-pirang boga keur nukeuran
sangu. Tapi manéhna héran neuleu aya hiji deleg, anu panggedéna ti
sakabéh baturna, jeung deui leumpangna ogé pangheulana, kawas-kawas nu jadi
ratuna sarta bisaeun ngomong, pokna, “Yaa Allah kuring neda hujan! Yaa
Allah kuring neda hujan!” Kitu baé omongna bari tatanggahan ka luhur.
Barang geus kira-kira satengah jam lilana, datang
hujan gedé naker mani cileungcangan. Ti dinya éta deleg barisaeun deui
leumpang, tuluy kebat meuntas ka talaga. Ari nini-nini téh datang ka ngadégdég
awakna tina bawaning tiris kahujanan sarta léngoh balikna teu barang bawa.
Kacaritakeun éta nini-nini téh sanggeus datang ka
imahna tuluy mikir bari ngomong di jero haténa, “Ih boa lamun aing ogé neda
widi ka nu ngaran Allah téh, meureun dipaparin, ari piomongeunana mah nya cara
deleg téa baé, ngan bédana aing mah rék neda duit.”
Ti dinya éta nini-nini ség baé tapakur di imahna, bari
ngomong tatanggahan ka luhur nurutan sakumaha kalakuan deleg téa. “Yaa Allah
kuring neda duit! Yaa Allah kuring neda duit!” Kitu baé omongna teu eureun
panedana ka gusti Allah, geus teu aya pikiran deui ka nu séjén.
Ari jalma anu imahna di tangkodan ku imah nini-nini
téh, banget ngéwaeunana, ku sabab gandéng jeung bosen, unggal poé unggal
peuting ngadéngékeun omongna éta nini-nini, ngan kitu baé, taya pisan répéhna.
Tuluy baé nyentak ka nininini téh pokna, “Nini! Répéh aing gandéng, ngan kitu
baé euweuh deui kasab, moal enya Allah téh sumping ka dieu, méré duit ka manéh.
Jeung kitu baé mah anggur ngala suluh, ngala daun ka leuweung, meureun aya
hasilna. Jeung deui, lamun manéh henteu beunang dicarék, geura undur baé imah
manéh ulah ditangkodkeun ka imah aing.” Tapi ku si nini teu dipaliré.
Barang geus nepi ka lima poéna, anu boga imah téh
beuki kacida garétékeunana, henteu beunang dicarék, sarta dititah undur henteu
los. Ti dinya éta jalma tuluy nyokot karung goni beunang ngeusian ku beling
datang ka pinuh sarta dipékprékan, supaya jejel ambeh beurat. Niatna rék dipaké
ngabobodo ka nini-nini téa, sina dinyanaan duit paparin Allah ragrag ti luhur,
jeung sugan nyeurieun ditinggang tonggongna ku éta karung ambeh kapok moal
ngomong kitu-kitu deui.
Kira-kira geus wanci sareupna ku éta jalma karung téh
dibawa naék ka para, tuluy diponcorkeun ditindihkeun ka handap mener kana
tonggongna. Nini-nini téh kalenger tina bawaning nyeri. Ana geus inget, nénjo
aya karung ngadungkuk teh kacida atoheunnana, panyanana nya éta karung duit,
paparin ti Allah.
Geus kitu karung téh disembah ku nini-nini téh bari
ngomong kieu, “Nuhun Allah! Nuhun! Naha loba-loba teuing maparin duit téh, mana
ari keur Ajengan, aya kénéh nun?” Ti dinya tuluy geuwat dibuka. Geus kitu
kersana Nu Agung, dumadakan éta beling kabéh jadi duit.
Ti wates harita éta nini-nini téh jadi sugih teu
kinten-kinten. Kitu deui dipikanyaah ku tatanggana jeung tambah alus budina,
suka tutulung ka jalma-jalma nu miskin, sumawonna ka nu keur kasusahan, margi
ngaraskeun ka dirina basa keur malarat kénéh.
Kacaritakeun éta jalma anu méré karung beling téa,
kabitaeun naker neuleu éta nini-nini téa jadi beunghar lantaran dibobodo karung
beling ku manéhna. Geus kitu boga niat hayang nurutan.
Ti dinya tuluy nganjang, ménta dibales ku éta
nini-nini téa sina nindih ku karung beling ka manéhna, pokna, “Nini sabenerna
éta duit téh asalna beling beunang kula ngarungan, dipaké ngabobodo ka sampéan,
kusabab satadina kaula kesel ngadéngékeun anjeun ngomong baé nyuhunkeun duit ka
Allah, tatapi éta beling dumadakan jadi duit kabéh. Ku kituna ayeuna
kaula rék neda dibales ku sampéan, hayang ditinggang ku karung beling, tangtu
bakal jadi duit ogé cara nu geus kalampahan, tatapi kaula mah hayang ditinggang
ku dua karung, nu galedé, ambeh kaula leuwih beunghar manan nini.”
Wangsul nini téh, “Hadé, heug baé geura tapakur, cara
kaula baréto”.
Ti dinya éta jalma téh tuluy balik. Sadatang ka imahna
heug baé tapakur nurutan sakumaha polahna nini-nini téa, sarta ngomong, pokna,
“Yaa Allah kuring neda duit! Yaa Allah kuring neda duit!” Kitu baé
omongna, jeung pikirna ujub kacida nangtukeun yén bakal meunang duit ti Allah
dua karung goni parinuh.
Barang geus nepi ka lima poéna, nini-nini téh tuluy ka
imahna éta jalma nu keur tapakur téa, bari mawa dua karung beling beunang
mékprékan, sarta tuluy dibawa naék ka para, ti dinya heug éta dua karunganana
ditindihkeun kana tonggongna si jelema.
Barang blug ninggang, sek baé kapaéhan, malah-malah
tulang tonggongna nepi ka potong. Sanggeus inget geuwat ménta parukuyan ka
pamajikanana, heug karung téh dikukusan, ari mentas dikukusan tuluy disembah,
bari ngomong nurutan cara omong nini-nini téa, pokna, “Nuhun Allah! Nuhun! Naha
maparin duit réa-réa teuing, mana ari keur Ajengan? Aya deui?”
Barang geus tamat ngomong karungna dibuka, béh beling
kénéh baé henteu daékeun jadi duit. Ti dinya kacida hanjakaleunana datang ka
ngalembah rék ceurik tina bawaning aral, ség baé bijil omongna suaban ngahina
ka Gusti Allah, pokna, “Ih naha Allah téh wét pilih kasih, dipangnyieunkeun
duit sawaréh! Ari kaula henteu! Jeung deui kumaha, naha Allah téh geus diganti
deui? da nu baréto mah bisa nyieun duit ku beling, ari Allah nu jeneng ayeuna
bet henteu bisaeun?”
Ti wates harita éta jalma gering heubeul pisan nyeri
cangkéng, tatamba kapirang-pirang dukun. Tina aya kénéh berkah Allah bisa
cageur ogé, tatapi tanpadaksa, jadi bongkok tonggongna, datang ka henteu kuat
nyiar kahirupan rosa-rosa. Lawas-lawas manéhna jadi malarat cara nininini téa,
kawas-kawas jadi tépa malaratna éta nini ka éta jalma téa. ***
Nyutat ti Majalah Walanda, TIJDSCHRIFT voor
INDISCHE TAAL, LAND EN VOLKENKUNDE, wedalan taun 1872. Dongeng
Sunda Buhun ieu dikukumpul ku J.A. UILKENS, mangrupa carita ra’yat urang
Ciamis. [Dicutat tina blog ”Kumpulan Carita jeung Dongeng”]
****
Bagus
BalasHapus